W tym samouczku przeanalizujemy "Stronę Bierną" - Das Passiv. Na początek warto sobie zrobić krótką powtórkę z języka polskiego i odpowiedzieć na pytanie czym jest strona bierna. W każdym języku istnieje tzw. strona czynna i strona bierna. Podstawowa konstrukcja zdania używana najczęściej w języku polskiej jest właśnie w stronie czynnej, oto przykład:
1) Tomek czyta książkę.
2) Mama myje Franka. |
W zdaniach w stronie czynnej koncentrujemy się przedewszystkim na czynności wykonywanej przez podmiot to jest: Tomku, Mamie, oraz czytaniu i myciu. Natomiast w stronie biernej szyk zdania jest odwrócony, dotychczasowy podmiot (Tomek, Mama) przestają mieć dla nas znaczenie na pierwsze miejsce w zdaniu wędruje dotychczasowe dopełnienie stając sie aktualnym podmiotem. Interesuje nas: książka i Franek oraz czynności jakim te rzeczy są poddawane. Efektem tego w stronie biernej powyższe zdania przyjmuja następującą postać:
1) Książka jest czytana (przez Tomka).
2) Franek jest myty (przez mamę). |
Fragmenty zdań w nawiasach są opcjonalne. Zauważ, że czasowniki przeszły następującą transformację: czyta -> jest czytana, myje -> jest myty. Otrzymaliśmy więc konstrukcje być + imiesłów bierny!
Należy przyznać, iż strona bierna w języku polskim nie jest stosowana w praktyce nazbyt często. W języku niemieckim podobnie zresztą jak w angielskim stronę bierną używamy znacznie częściej. Dobrze, przejdźmy więc do rzeczy i konkretów związanych z niemiecką stroną bierną.
Passiv składa się podobnie jak polska strona bierna, z dwóch części: czasownika ,, werden” (stać się)odmienionego w odpowiedniej formie oraz imiesłowu biernego Partizip II, występującego na końcu zdania. Poniżej bardziej przejżyście schemat konstrukcji zdania w stronie biernej:
Passiv = werden (stać się) + Partizip II |
Oto kilka przykładów zastosowań:
Konstrukcja: Podmiot + werden + Partizip II
Aktiv: Ich lese das Buch. (Czytam książkę.)
Passiv: (Präsens): Das Buch wird von mir gelesen. (Książka jest przeze mnie czytana)
Aktiv: Max füttert den Hund. (Max karmi psa.)
Passiv: (Präsens): Der Hund wird von Max gefüttert. (Pies został przez Maxa nakarmiony) |
Tabelka przedstawia odmianę czasownika pomocniczego w stronie biernej ,,werden“ (stać się)
|
werden (stawać się) |
ich (ja) |
werde |
du (ty) |
wirst |
er/sie/es (on, ona,ono) |
wird |
wir (my) |
werden |
ihr (wy) |
werdet |
Sie (państwo, pani) |
werden |
Stronę bierną tworzą przede wszystkim czasowniki przechodnie, takie które posiadają dopełnienie w bierniku. Przy przekształcaniu zdania na stronę bierną dopełnienie staje się podmiotem, podlega działaniu, biernik zmienia się w mianownik. Podmiot oznaczający osobę staje się dopełnieniem z przyimkiem ,,von”- po ,,von” stawiamy celownik, lub jeśli oznacza rzecz, z przyimkiem ,,durch” – po ,,durch” stawiamy biernik.
Konstrukcja: Podmiot + werden + Partizip II
Aktiv: Meine Freundin probiert den neuen Hut an.
(Moja koleżanka przymierzała nowy kapelusz.)
Passiv: Der neue Hut wird von meiner Freundin anprobiert.
(Nowy kapelusz został przez moją koleżankę przymierzony.) |
Uwaga! Jeżeli podmiot występujący w zdaniu nie jest nam znany i zostaje wyrażony zaimkiem ,,man” możemy taką konstrukcje również wyrazić stroną bierną. Przy zamianie nie używamy już ,,man” tylko stosujemy zaimek ,,es”.
Konstrukcja: Podmiot + werden + Partizip II
Aktiv: Man spricht viel über Polen. (Ludzie (ogólnie ktoś) dużo rozmawiają o Polsce.)
Passiv: Es wird viel über Polen gesprochen. (Dużo rozmawia się o Polsce) |
Teraz gdy już znamy podstawy tworzenia strony biernej w języku niemieckim przejdźmy do konstrukcji Das Passiv w rożnuch niemieckich czasach. Tabelka przedstawia tworzenie strony biernej przez poszczególne czasy z czasownikiem ,,fragen” (pytać):
|
Czas teraźniejszy (Präsens) |
Czas przeszły Imperfekt |
Czas przeszły Perfekt |
Czas zaprzeszły Plusquamperfekt |
ich (ja) |
werde von… gefragt |
wurde von… gefragt |
bin von… gefragt worden |
war von… gefragt worden |
du (ty) |
wirst von… gefragt |
wurdest von… gefragt |
bist von… gefragt worden |
warst von… gefragt worden |
er/sie/es (on, ona,ono) |
wird von… gefragt |
wurde von… gefragt |
ist von… gefragt worden |
war von… gefragt worden |
wir (my) |
werden von… gefragt |
wurden von… gefragt |
sind von… gefragt worden |
waren von… gefragt worden |
ihr (wy) |
werdet von… gefragt |
wurdet von… gefragt |
seid von… gefragt worden |
wart von… gefragt worden |
Sie (państwo, pani) |
werden von… gefragt |
wurden von… gefragt |
sind von… gefragt worden |
waren von… gefragt worden |
Czas teraz przeanalizować powyższą tabelę i podać kilka konkretnych przykładów do poszczególnych przypadków.
Jak więc tworzymy stronę bierną przez poszczególne czasy?
- Czas teraźniejszy (Präsens) - stronę bierną w czasie teraźniejszym tworzymy za pomocą: podmiotu + werden + von ... + Partizip Perfekt
Das Buch wird von mir gelesen. (Książka jest przeze mnie czytana.) |
- Czas przeszły Imperfekt tworzymy za pomocą: podmiotu + wurden + von ... + Partizip Perfekt
Das Buch wurde von mir gelesen. (Książka została przeze mnie przeczytana.) |
- Czas przeszły Perfekt tworzymy za pomocą: podmiotu + sein + von ... + Partizip Perfekt + worden
Das Buch ist von mir gelesen worden. (Książka została przeze mnie przeczytana.) |
- Czas Plusquamperfekt – stronę bierną tworzymy za pomocą: podmiot + waren + von ... + Partizip Perfekt + worden
Das Buch war von mir gelesen worden. (Książka została przeze mnie przeczytana.) |
Na koniec tego artykuły przyjrzymy się jeszcze konstrukcji strony biernej w przypadku czasowników modalnych.
Strona bierna czasowników modalnych - Czasowniki modalne nie mają same strony biernej, ale mogą występować z innym czasownikiem umieszczonym na końcu zdania w formie bezokolicznika strony biernej.
Bezokolicznik strony biernej składa się z imiesłowu czasu przeszłego Partizip II oraz bezokolicznika ,,werden” (stać się) i jest umieszczany na końcu zdania.
Oto kilka przykładów zastosowań:
Die Kassetten müssen früher bestellt werden.
(Kasety muszą być wcześniej zamówione.)
Der Film soll vom Fernsehen übertragen werden.
(Film ma być transmitowany przez telewizje.) |
Uwaga! Nie wszystkie czasowniki tworzą stronę bierną. Pełna stronę bierną tworzą czasowniki porzechodnie-transitive Verben, czyli te, które w stronie czynnej przyłączają dopełnienie w mianowniku-Akkusativie
Uwaga! ,, jest pisany” to nie ist geschrieben, lecz wird geschrieben, ponieważ mamy na myśli proces wykonania czynności.
Zdanie złe: Der Test ist 60 Minuten lang geschrieben.
Dobrze: Der Test wird 60 Minuten lang geschrieben. (Test jest pisany 60 minut) |