Präteritum Imperfekt, czyli niemiecki Czas Przeszły Prosty jest tematem tego kursu. Jeżeli jesteś osobą, które uczyła się innych języków obcych np. angielskiego to możesz łatwo odnieść ten czas do tamtejszego Past Simple. Podobnie jak Past Simple, Czas Präteritum przedstawia wydarzenia z przeszłości, nie wiążąc ich z teraźniejszością. Ponadto ze względu iż w jezyku niemieckim nie występują odpowiedniki czasów ciągłych, na Czas Präteritum z angielskiego tłumaczymy również Past Continuous czy zwroty empatyczne: I did play footbal. Czynności wyrażane przezCzas Przeszły Prosty mogą być ukończone bądź nie. Dzięki Präteritum Imperfekt można opowiedzieć, co się wcześniej wydarzyło, co ktoś robił w przeszłości. Ten czas używany jest przede wszystkim w opowiadaniach , sprawozdaniach czy też bajkach, tym samym również często w języku pisanym.
Aby zbudować zdanie w Czas Przeszły Prosty wystarczy tylko druga forma czasownika odmieniona odpowiednio przez osoby. Pamiętając formy prezentowane w tabeli poniżej, wiemy, że druga forma czasownika haben (mieć) brzmi hatte (miałem) a druga forma czasownika sein (być) brzmi war (byłem).
Präteritum czasowników regularnych:
Od czasownika odcinamy końcówkę -en, a następnie dodajemy -t oraz końcówki odmiany czasu teraźniejszego, oprócz trzeciej osoby liczby pojedynczej, która równa się pierwszej osobie.
Uwaga! Do czasowników, których temat kończy się na –t, -d lub –m, -n dodaje się samogłoskę –e przed przedrostkiem –t oraz końcówkami osobowymi
|
fragen (pytać) |
warten (czekać) |
kaufen (kupować) |
enden (kończyć się) |
ich (ja) |
fragte |
wartete |
kaufte |
endete |
du (ty) |
fragtest |
wartetest |
kauftest |
endetest |
er, sie, es (on,ona,ono) |
fragte |
wartete |
kaufte |
endete |
wir (my) |
fragten |
warteten |
kauften |
endeten |
ihr (wy) |
fragtet |
wartetet |
kauftet |
endetet |
Sie (państwo, pani) |
fragten |
warteten |
kauften |
endeten |
Oto kilka przykładów zastosowań:
- Ich fragte meinen Lehrer um die Hausaufgaben.
(Ja pytałem mojego nauczyciela o zadanie domowe)
- Er wartete auf meine Schwerter vor der Schule. (On czekał na moja siostrę przed szkołą) |
Präteritum czasowników nieregularnych
W przypadku czasowników nieregularnych odmienianych w czasie przeszłym prostym mogą występować dwa schematy odmiany:
1. (Występuje rzadziej) czasowniki nieregularne otrzymują przyrostek –t oraz końcówki osobowe czasu teraźniejszego (z wyjątkiem trzeciej osoby liczby pojedynczej), przy czym zmienia się temat bezokolicznika. Do tej grupy należą czasowniki takie jak:
Kennen (znać), Rennen (pędzić), Senden (przesyłać), Nennen (nazywać), Sich wenden (zwracać się), Bringen (przynosić), Wissen (wiedzieć), Denken (myśleć)
ORAZ MODALNE: Können (móc), Dürfen (mieć pozwolenie), Mögen (lubić), Wollen (chcieć), Müssen (musieć), Sollen (mieć powinność).
Tabelka przedstawia odmianę czasowników nieregularnych czasownika ,,kennen” (znać), ,,rennen” (biegać)oraz czasownika modalnego ,,sollen” (mieć powinność)
|
kennen (znać) |
rennen (biegać) |
sollen (mieć powinność) |
ich (ja) |
kannte |
rannte |
sollte |
du (ty) |
kanntest |
ranntest |
solltest |
er, sie, es (on,ona,ono) |
kannte |
rannte |
sollte |
wir (my) |
kanten |
rannten |
sollten |
ihr (wy) |
kanntet |
ranntet |
solltet |
Sie (państwo, pani) |
kannten |
rannten |
sollten |
Oto kilka przykładów zastosowań:
- Ich kannte den Schauspieler. (Znałem tego aktora)
- Wir sollten die Hausaufgaben machen. (My powinniśmy zrobić to zadanie domowe) |
2. czasowniki nieregularne w odmianie mocnej, tworzą Präteritum od tematu, tj. po odrzuceniu końcówki bezokolicznikowej -en, temat ulega zmianie na nieregularny w czasie przeszłym - przez zamianę samogłoski rdzennej (np. e na a), następnie dodaje się końcówki osobowe czasu teraźniejszego z wyjątkiem 1 i 3 osoby l. poj., które nie otrzymują żadnych końcówek.
Tabelka przedstawia odmianę czasownika mocnego fahren (jechać), fliegen (latać), springen (skakać) w Präteritum
|
fahren (jechać) |
fliegen (latać) |
springen (skakać) |
ich (ja) |
fuhr |
flog |
sprang |
du (ty) |
fuhrst |
flogst |
sprangst |
er, sie, es (on,ona,ono) |
fuhr |
flog |
sprang |
wir (my) |
fuhren |
flogen |
sprangen |
ihr (wy) |
fuhrt |
flogt |
sprangt |
Sie (państwo, pani) |
fuhren |
flogen |
sprangen |
Uwaga! Zwróć uwagę, ze w 1 (ich) i 3(er, sie, es) osbobie liczby pojedynczej nie dodajemy końcówki.
Oto kilka przykładów zastosowań:
- Er bot mir die Hilfe an. (On zaproponował mi pomoć)
- Er fuhr nach hause. (On pojechał do domu)
- Ich half ihr beim tanzen. (Pomogłam jej w tańczeniu) |
Na koniec warto jeszcze przeanalizować odmianę popularnych i często stosowanych czasowników: haben, sein, werden (głównie ze względu na to iż są używane w konstrykcji innych czasów.)
Tabelka przedstawia odmianę czasowników posiłkowych sein (być) i haben (mieć) oraz werden ( stawać się) w czasie Präteritum
|
haben (mieć) |
werden (stawać się) |
sein (być) |
ich (ja) |
hatte |
wurde |
war |
du (ty) |
hattest |
wurdest |
warst |
er/sie/es (on, ona,ono) |
hatte |
wurde |
war |
wir (my) |
hatten |
wurden |
waren |
ihr (wy) |
hattet |
wurdet |
wart |
Sie (państwo, pani) |
hatten |
wurden |
waren |
Dość istotna jest również znajomość odmiany czasowników modalnych stąd przykład Müssen (musieć), Können (móc) i Mögen (lubić) w tabelce poniżej:
|
Müssen (musieć) |
Können (móc) |
Mögen (lubić) |
ich (ja) |
musste |
konnte |
mochte |
du (ty) |
musstest |
konntest |
mochtest |
er/sie/es (on, ona,ono) |
musste |
konnte |
mochte |
wir (my) |
mussten |
konnten |
mochten |
ihr (wy) |
musstet |
konntet |
mochtet |
Sie (państwo, pani) |
mussten |
konnten |
mochten |
Do czasowników mocnych należą:
Infinitiv |
3. Person Präsens |
1./3. Person Präteritum |
3. Person Partizip Perfekt |
backen (piec) |
bäckt |
backte/buk |
hat gebacken |
befehlen (rozkazywać) |
befiehlt |
befahl |
hat befohlen |
beginnen (zaczynać) |
beginnt |
begann |
hat begonnen |
beißen (gryźć) |
beißt |
biss |
hat gebissen |
beweisen (udowodnić) |
beweist |
bewies |
hat bewiesen |
bewegen (poruszać się) |
bewegt |
bewog |
hat bewogen |
bewerben sich (ubiegać się) |
bewirbt sich |
bewarb |
hat sich beworben |
biegen (wygiąć, skręcić) |
biegt |
bog |
hat/ist gebogen |
bieten (oferować) |
bietet |
bot |
hat geboten |
binden (wiązać) |
bindet |
band |
hat gebunden |
bitten (prosić) |
bittet |
bat |
hat gebeten |
bleiben (pozostać) |
bleibt |
blieb |
ist geblieben |
braten (piec, smażyć) |
brät |
briet |
hat gebraten |
brechen (łamać) |
bricht |
brach |
hat/ist gebrochen |
brennen (palić) |
brennt |
brannte |
hat gebrannt |
bringen (przynieść) |
bringt |
brachte |
hat gebracht |
denken (myśleć) |
denkt |
dachte |
hat gedacht |
empfangen (przyjmować) |
empfängt |
empfing |
hat empfangen |
empfehlen (polecać) |
empfiehlt |
empfahl |
hat empfohlen |
entscheiden (decydować) |
entscheidet |
entschied |
hat entschieden |
erschrecken (wystraszyć się) |
erschrickt |
erschrack |
ist erschrocken |
essen (jeść) |
isst |
aß |
hat gegessen |
fahren (jechać) |
fährt |
fuhr |
ist/hat gefahren |
fallen (upadać) |
fällt |
fiel |
ist gefallen |
fangen (łapać) |
fängt |
fing |
hat gefangen |
finden (znajdować) |
findet |
fand |
hat gefunden |
fliegen (latać) |
fliegt |
flog |
ist/hat geflogen |
fliehen (uciekać) |
flieht |
floh |
ist geflohen |
fließen (płynąć) |
fließt |
floß |
ist geflossen |
frieren (marznąć) |
friert |
fror |
ist/hat gefroren |
gebären (rodzić) |
gebärt/
gebiert |
gebar |
hat geboren |
geben (dawać) |
gibt |
gab |
hat gegeben |
gehen (iść) |
geht |
ging |
ist gegangen |
gelingen (udać się) |
gelingt |
gelang |
ist gelungen |
gelten (mieć ważność, uchodzić) |
gilt |
galt |
hat gegolten |
genesen (wyzdrowieć) |
genest |
genas |
ist genesen |
genießen (jeść, żażywać) |
genießt |
genoss |
hat genossen |
geschehen (zdarzyć się) |
geschieht |
geschah |
ist geschehen |
gewinnen (wygrać) |
gewinnt |
gewann |
hat gewonnen |
gießen (podlewać) |
gießt |
goss |
hat gegossen |
gleichen (z/równać) |
gleicht |
glich |
hat geglichen |
greifen (sięgać, chwytać) |
greift |
griff |
hat gegriffen |
haben (mieć) |
hat |
hatte |
hat gehabt |
halten (trzymać, zatrzymywać) |
hält |
hielt |
hat gehalten |
hängen (wisieć) |
hängt |
hing |
hat gehangen |
heben (podnosić) |
hebt |
hob |
hat gehoben |
heißen (nazywać się) |
heißt |
hieß |
hat geheißen |
helfen (pomagać) |
hilft |
half |
hat geholfen |
kennen (znać) |
kennt |
kannte |
hat gekannt |
klingen (brzmieć) |
klingt |
klang |
hat geklungen |
kommen (przychodzić) |
kommt |
kam |
ist gekommen |
laden (ładować) |
lädt |
lud |
hat geladen |
lassen (kazać, pozwalać, zostawiać) |
lässt |
ließ |
hat gelassen |
laufen (biec) |
läuft |
lief |
ist gelaufen |
leiden (cierpieć) |
leidet |
litt |
hat gelitten |
leihen (pożyczać) |
leiht |
lieh |
hat geliehen |
lesen (czytać) |
liest |
las |
hat gelesen |
liegen (leżeć) |
liegt |
lag |
hat gelegen |
lügen (kłamać) |
lügt |
log |
hat gelogen |
messen (mierzyć) |
misst |
maß |
hat gemessen |
nehmen (brać) |
nimmt |
nahm |
hat genommen |
nennen (nazywać) |
nennt |
nannte |
hat genannt |
pfeifen (gwizdać) |
pfeift |
pfiff |
hat gepfiffen |
raten (radzić) |
rät |
riet |
hat geraten |
reißen (rwać, drzeć) |
reißt |
riss |
hat/ist gerissen |
reiten (jeździć konno) |
reitet |
ritt |
ist/hat geritten |
rennen (pędzić) |
rennt |
rannte |
ist gerannt |
riechen (wąchać, pachnieć) |
riecht |
roch |
hat gerochen |
rufen (wołać) |
ruft |
rief |
hat gerufen |
schaffen (stworzyć) |
schafft |
schuf |
hat geschaffen |
scheinen (wydawać się, świecić) |
scheint |
schien |
hat geschienen |
schieben (popychać, przesunąć) |
schiebt |
schob |
hat geschoben |
schießen (strzelać) |
schießt |
schoss |
hat geschossen |
schlafen (spać) |
schläft |
schlief |
hat geschlafen |
schlagen (bić, uderzać) |
schlägt |
schlug |
hat geschlagen |
schließen (zamykać) |
schließt |
schloss |
hat geschlossen |
schmeißen (wyrzucać) |
schmeißt |
schmiss |
hat geschmissen |
schmelzen (topić [się]) |
schmilzt |
schmolz |
hat/ist geschmolzen |
schneiden (ciąć, kroić) |
schneidet |
schnitt |
hat geschnitten |
schreiben (pisać) |
schreibt |
schrieb |
hat geschrieben |
schreien (krzyczeć) |
schreit |
schrie |
hat geschrie(e)n |
schweigen (milczeć) |
schweigt |
schwieg |
hat geschwiegen |
schwimmen (pływać) |
schwimmt |
schwamm |
ist/hat geschwommen |
schwören (przysięgać) |
schwört |
schwor |
hat geschworen |
sehen (widzieć) |
sieht |
sah |
hat gesehen |
sein (być) |
ist |
war |
ist gewesen |
senden (wysyłać) |
sendet |
sandte |
hat gesandt |
singen (śpiewać) |
singt |
sang |
hat gesungen |
sinken (tonąć) |
sinkt |
sank |
ist gesunken |
sitzen (siedzieć) |
sitzt |
saß |
hat gesessen |
sprechen (rozmawiać, mówić) |
spricht |
sprach |
hat gesprochen |
springen (skakać) |
springt |
sprang |
ist gesprungen |
stehen (stać) |
steht |
stand |
hat gestanden |
stehlen (kraść) |
stiehlt |
stahl |
hat gestohlen |
steigen (wspinać się) |
steigt |
stieg |
ist gestiegen |
sterben (umierać) |
stirbt |
starb |
ist gestorben |
stoßen (popychać) |
stößt |
stieß |
hat/ist gestoßen |
streichen (skreślać, malować) |
streicht |
strich |
hat gestrichen |
streiten (kłócić się) |
streitet |
stritt |
hat gestritten |
tragen (nosić) |
trägt |
trug |
hat getragen |
treffen (spotykać się) |
trifft |
traf |
hat getroffen |
treiben (uprawiać) |
treibt |
trieb |
hat/ist getrieben |
treten (deptać) |
tritt |
trat |
ist/hat getreten |
trinken (pić) |
trinkt |
trank |
hat getrunken |
tun (czynić) |
tut |
tat |
hat getan |
unterbrechen (przerywać) |
unterbricht |
unterbrach |
hat unterbrochen |
unterschreiben (podpisywać) |
unterschreibt |
unterschrieb |
hat unterschrieben |
verderben (psuć się) |
verdirbt |
verdarb |
ist verdorben |
vergessen (zapominać) |
vergisst |
vergaß |
hat vergessen |
vergleichen (porównywać) |
vergleicht |
verglich |
hat verglichen |
verlieren (tracić, przegrywać) |
verliert |
verlor |
hat verloren |
vermeiden (uniknąć) |
vermeidet |
vermied |
hat vermieden |
verschwinden (znikać) |
verschwindet |
verschwand |
ist verschwunden |
verzeihen (przebaczać) |
verzeiht |
verzieh |
hat verziehen |
wachsen (rosnąć) |
wächst |
wuchs |
ist gewachsen |
waschen (myć, prać) |
wäscht |
wusch |
hat gewaschen |
werben (zjednywać, reklamować) |
wirbt |
warb |
hat geworben |
werden (stać się, zostać) |
wird |
wurde |
ist geworden |
werfen (rzucać) |
wirft |
warf |
hat geworfen |
wiegen (ważyć) |
wiegt |
wog |
hat gewogen |
wissen (wiedzieć) |
weiß |
wusste |
hat gewusst |
ziehen (ciągnąć) |
zieht |
zog |
hat gezogen |
zwingen (zmuszać) |
zwingt |
zwang |
hat gezwungen |
W ostatnim przypadku forma imiesłowu jest taka sama dla wszystkich osób, w w/w tabeli czasownik posiłkowy został odmieniony do 3. osoby liczby pojedynczej.