Das Perfekt, jest niemieckim czasem teraźniejszym dokonanym odpowiada on angielskim czasom Present Perfect Simple i Present Perfect Contiunuous. Używany jest w kontekście niedalekiej przeszłości, a skutki wykonywanej czynności, która właśnie się skończyła są widoczne do chwili obecnej. Ze względu, że w zasadzie czas ten odnosi się do przeszłości, a nie teraźniejszości w niniejszym artykule będzie on omawiany jako czas przeszły dokonany. Należy jednak zaznaczyć, że mając na myśli czas przeszły dokonany w dalszej części tego artykułu nie należy go jednocześnie mylić z czasem tzw. zaprzeszłym odpowiadającemu angielskiemu czasowi Past Perfect, który jest czasem służącym do mówienia o czynnościach które wydarzyły się w przeszłości przed innymi czynnościami mającymi miejsce w przeszłości (stąd nazwa zaprzeszły) i jednocześnie nie mającymi związku z teraźniejszością i chwilą obecną. Omawiany czas Das Perfekt taki związek nie jako posiada - na osi czasu moglibyśmy go umieścić gdzieś pomiędzy przeszłością a teraźniejszością. Mam nadzieję, że po dokładnym przeanalizowaniu tego kursu jak i osobnego kursu o czasie zaprzeszłym sprawa tych niuansów gramatycznych się rozjaśni i wszystko stanie się klarowne.
Czas przeszły Perfekt, jest drugim czasem przeszłym w języku niemieckim, jest on używany w rozmowach, pytaniach, odpowiedziach, używamy go wszędzie tam, kiedy mówimy o czynnościach przeszłych dokonanych. Perfekt jest czasem złożonym. Składa się on z czasownika ,,haben” (mieć), lub ,,sein (być)” odmienionego w czasie teraźniejszym (Präsens) i imiesłowu biernego Partizip II danego czasownika, który występuje w formie nieodmienionej.
Przeanalizujmy budowę czasu przeszłego Perfekt
Perfekt ------> haben(mieć), sein(być) + Partizip II |
haben, sein - to czasowniki posiłkowe, odmieniane w czasie teraźniejszym (Präsens).
Poniżej przedstawiamy odmianę czasowników posiłkowych takich jak: haben (mieć), sein (być)
|
haben (mieć) |
sein (być) |
ich (ja) |
habe |
bin |
du (ty) |
hast |
bist |
er/sie/es (on, ona,ono) |
hat |
ist |
wir (my) |
haben |
sind |
ihr (wy) |
habt |
seid |
Sie (państwo, pani) |
haben |
sind |
Partizip II - to imiesłów bierny (odpowiednik angielskiego Past Participle, popularnego czasownika z końcówką -ed). Imiesłów bierny może być: regularny, nieregularny, bądź mieszany. W dziale Czasowniki Nieregularne znajdziesz listę podstawowych niemieckich czasowników i ich imiesłowów biernych przydatnych w konstrukcji tego czasu.
Poniżej przeanalizujemy konstruckję Partizip II - Imiesłowu biernego w poszczególnych 3 przypadkach: regularny, nieregularny, mieszany:
- Partizip II czasowników nieregularnych :
Trzecia forma czasownika: ge + zmieniony temat + en |
Przykład:
Er ist ins Kino gegangen. - (On poszedł do kina.) |
Uwaga! W jezyku niemieckim istnieje również pewna grupa czasowników, które tworząc imiesłów bierny w sposób nieregularnych zmieniają samogłoskę w temacie czasownika oraz przyjmują końcówkę -t! Przykładem może być czasownik senden => gesandt
|
senden (wysyłać) |
ich |
habe gesandt |
du |
hast gesandt |
er, sie, es |
hat gesandt |
wir |
haben gesandt |
ihr |
habt gesandt |
sie |
haben gesandt |
- Partizip II czasowników regularnych:
Trzecia forma czasownika: ge + temat czasownika + t
ge + tanz + t = getanzt |
Przykład:
Ich habe gestern lange getanzt. - (Ja wczoraj długo tańczyłem.) |
Uwaga! W jezyku niemieckim istnieje również znaczna grupa czasowników głównie pochodzenia obcego zakończona na -ieren jak np. studieren. Czasowniki te choć w większości odmieniają się regularnie tworząc imiesłów bierny nie są poprzedzane przez przedrostek ge-! Stąd studieren => studiert
|
studieren (studiować) |
ich |
habe studiert |
du |
hast studiert |
er, sie, es |
hat studiert |
wir |
haben studiert |
ihr |
habt studiert |
sie |
haben studiert |
- Partizip II czasowników mieszanych:
Trzecia forma czasownika: ge + temat czasownika + en
ge + fahr + en = gefahren |
Przykłd:
Er ist nach Wien gefahren. - (On pojechał do Wiednia.)
Jan hat das Auto seines Vaters gefahren. -
(Jan prowadził samochód swojego ojca) |
Teraz czas by przedstawić szczegółową odmianę czasowników regularnych, nieregularnych zarówno z haben jak i sein.
|
Czasowniki regularne |
Czasowniki nieregularne |
|
suchen (szukać) |
reisen (podrożować) |
finden (znajdować) |
gehen (iść) |
ich |
habe gesucht |
bin gereist |
habe gefunden |
bin gegangen |
du |
hast gesucht |
bist gereist |
hast gefunden |
bist gegangen |
er, sie, es |
hat gesucht |
ist gereist |
hat gefunden |
ist gegangen |
wir |
haben gesucht |
sind gereist |
haben gefunden |
sind gegangen |
ihr |
habt gesucht |
seid gereist |
habt gefunden |
seid gegangen |
sie |
haben gesucht |
sind gereist |
haben gefunden |
sind gegangen |
Poniżej przyjrzymy się jeszcze odmianie 3 podstawowych czasowników: haben, sein i werden
|
haben (mieć) |
sein (być) |
werden (stawać się) |
ich |
habe gehabt |
bin gewesen |
bin geworden |
du |
hast gehabt |
bist gewesen |
bist geworden |
er, sie, es |
hat gehabt |
ist gewesen |
ist geworden |
wir |
haben gehabt |
sind gewesen |
sind geworden |
ihr |
habt gehabt |
seid gewesen |
seid geworden |
sie |
haben gehabt |
sind gewesen |
sind geworden |
Uwaga! Czasowniki modalne takie jak:
- können (móc, umieć, potrafić)
- dürfen (mieć pozwolenie, uprawnienie)
- sollen (mieć powinność, obowiązek moralny)
- müssen (musieć, mieć rozkaz, polecenie, obowiązek)
- wollen (chcieć)
- mögen (lubić, pragnienie w formie grzecznościowej)
zawsze jako czasownika posiłkowego w czasach Perfekt używają czasownika haben, tworząc natomiast imiesłów bierny (tzw. 3 formę) otrzymują końcówkę -t i w temacie tracą umlaut (przegłos). Schmat poniżej:
Trzecia forma czasownika: ge + temat czasownika bez umlaut + t
ge + konn + t = gekonnt
ge + durf + t = gedurft
ge + soll + t = gesollt
ge + muss + t = gemusst
ge + woll + t = gewollt
ge + moch + t = gemocht
|
Zanim przejdziemy do kolejnego problemu związanego z czasem Perfekt przyjrzyjmy się kilku przykładom zastosowania opanowanych do tej pory wiadomości w konkretnych zdaniach.
Oto kilka przykładów zastosowań:
-Ich habe ein Buch gelesen. (Ja czytałem książkę.)
-Er hat eine Katze gekauft. (On kupił sobie kota.)
-Ich bin nach Italien gereist. (Ja podróżowałem do Włoch.)
|
Napewno czytając artykuł do tej pory zastanawiałeś się nad tym z jakimi czasownikami używamy czasownika posiłkowego haben, a z jakimi sein. Teraz przejdziemy właśnie do wyjaśnienia tego zagadnienia.
Czas przeszły Perfekt z ,,sein” tworzą:
- Czasowniki ,,sein” (być), ,,werden” (stać się), ,,bleiben”(zostać)
Oto kilka przykładów zastosowań:
-Er ist Lange bei Tanja gewesen. (On był długo u Tanji)
-Hans ist Artzt geworden. (Hans został lekarzem)
|
- Czasowniki wyrażające zmianę stanu.
Oto kilka przykładów zastosowań:
-Er ist gestern gestorben. (On wczoraj umarł)
-Die Blumen sind gestern verblüht. (Kwiaty wczoraj przekwitły)
|
Do tych czasowników należą ponato.: einschlafen (zasypiać),entstehen (powstawać), wachsen (rosnąć), aufwachen (budzić się), gebären (rodzić się), sterben (umierać), vergehen ( przemijać) …
- Czasowniki wyrażające ruch, kierunek
Oto kilka przykładów zastosowań:
-Sie ist nach Hause gegangen. (Ona poszła do domu)
-Tomas ist nach Belgien gefahren. (Tomasz pojechał do Belgii)
|
Do tych czasowników należą np.: fahren (jechać), gehen (iść), fliegen (lecieć), schwimmen (pływać), wandern (wendrować), umsteigen (przesiadac się), kommen (przybywać)…
Czas przeszły Perfekt z ,,haben” tworzą:
- czasowniki zwrotne (Reflexive Verben)
Oto kilka przykładów zastosowań:
-Er hat sich gestern gewaschen. (on się wczoraj umył)
-Er hat sich gefreut.(on się cieszył)
|
Do tych czasowników należą np.: sich waschen (myć się), sich treffen (spotkać się), sich erinnern (przypominać sobie), sich freuen (cieszyć się)
- czasowniki przechodnie (transitive Verben)- wymagają one dopełnienia w bierniku.
Oto kilka przykładów zastosowań:
-Ich habe die Frau nicht gesehen. (Ja nie widziałem tej kobiety)
-Der Schüler hat den Satz erklärt. ( Uczeń objaśnił zdanie)
|
Do tych czasowników należą np.
kaufen (kupować), sehen (widzieć), lieben (kochać), verstehen (rozumieć), erklären (wyjaśniać)
- Czasowniki modalne – wollen (chcieć), können (móc,potrafić), mögen (lubić), sollen ( musieć), dürfen (mieć pozwolenie).
Oto kilka przykładów zastosowań:
- Ich habe es nicht gekonnt. (Ja tego nie potrafiłem/łam)
- Ich habe es nich gewollt. (Nie chciałem tego)
|
- Dużo Czasowników nieprzechodnich (nie wymagających dopełnienia w bierniku), które nie wyrażają ruchu, kierunku, lecz trwanie czynności bądź stanu.
Oto kilka przykładów zastosowań:
-Er hat auf dem Tisch gesessen. (On siedział na stole)
-Der Opa hat zwei Stunden geschlafen. (Dziadek spał dwie godziny)
|
Oto kilka przykładów zastosowań:
-Es hat gestern stark geschneit. (Wczoraj mocno padał śnieg)
-Es hat mir dort gut gefallen. (Barzo mi się tam podobało)
|
Do tych czasowników należą np.: es donnert (grzmi), es regnet (pada deszcz),es hagelt (pada grad), es schneit (pada śnieg), es gibt (znajduje się), es gefällt (podoba się)
Niektóre czasowniki w niemieckim tworzą Perfekt zarówno z ,, haben” jak i ,,sein”
Zależy to od tego, czy są w zdaniu użyte jako czasowniki przechodnie czyli wymagające dopełnienia w bierniku, wtedy tworzą Perfekt z ,,haben”, czy też nieprzechodnie, wyrażające ruch, kierunek, w którym się zmierza wówczas tworzy się Perfekt z ,,sein”.
Oto kilka przykładów zastosowań:
-Das Baby ist erschrocken. (Dziecko się przestraszyło)
-Die Katze hat das Kind erschreckt. (Kot przestraszył dziecko)
-Sie ist vor Freude durch alle Zimmer getanzt.
(Ona z radości przetańczyła przez wszystkie pokoje)
-Sie haben die ganze Nacht hindurch getanzt. (Oni tańczyli przez całą noc)
|