Tworzenie Rzeczowników od Czasowników w Języku Niemieckim

Ten artykuł stanowi rozwinięcie kursu na temat Tworzenia rzeczowników, w poprzednim przedstawiliśmy zasady tworzenia rzeczowników od przymiotników i przysłówków - tym razem skupimy się na tworzeniu rzeczowników od czasowników w języku niemieckim.

TWORZENIE RZECZOWNIKÓW OD CZASOWNIKÓW

Schematów tworzenia rzeczowników od czasowników jest kilka... Przyjrzyjmy się im bliżej.

• Pierwszym z nich jest tworzenie rzeczowników od bezokoliczników. Niemal każdy czasownik utworzy w ten sposób rzeczownik. Czasownik pozostaje w formie bezokolicznikowej (z końcówką –en), dodaje się do niego tylko rodzajnik das i pisze się z wielkiej litery. Rzeczowniki utworzone w ten sposób będą oznaczały czynność lub coś z nią bardzo blisko związanego. W języku polskim wyrazy oznaczające czynność najczęściej są zakończone na –nie (np. czytanie), w języku niemieckim przybiorą końcówkę –en (np. das Lesen), tak jak bezokolicznik, od którego zostały utworzone.:

schlafen – spać das Schlafen – spanie essen – jeść das Essen – jedzenie trinken – pić das Trinken – picie schreiben – pisać das Schreiben – pisanie

• -er, -erin

Drugim schematem jest tworzenie rzeczowników od tematów czasowników za pomocą dodania końcówki: -er.  Rzeczowniki te będą oznaczały wykonawcę danej czynności. Wykonawca czynności rodzaju męskiego otrzyma rodzajnik der:

lehren – nauczać der Lehrer – nauczyciel übersetzen – tłumaczyć der Übersetzer - tłumacz betreuen – opiekować się der Betreuer – opiekun lesen – czytać der Leser – czytelnik

W taki sam sposób możemy utworzymy rzeczowniki rodzaju żeńskiego. Do tematu czasownika dodamy końcówkę -erin oraz rodzajnik die:

die Lehrerin – nauczycielka die Übersetzerin - tłumacz die Betreuerin – opiekunka die Leserin – czytelniczka

• -ung

Kolejną grupę rzeczowników utworzymy poprzez dodanie do tematu czasownika końcówki –ung. Rzeczowniki te otrzymają rodzajnik die:

achten – uważać die Achtung– uwaga bestellen – zamawiać die Bestellung– zamówienie bedeuten – oznaczać die Bedeutung – znaczenie wiederholen – powtarzać die Wiederholung – powtórzenie

• –ei

Kiedy do tematu czasownika dodamy końcówkę –ei i rodzajnik –die oraz przegłos, otrzymamy rzeczowniki oznaczające miejsce/pomieszczenie, w którym wykonuje się czynność, którą określa czasownik, np.:

backen – piec die Bäckerei – piekarnia waschen – myć die Wäscherei - pralnia

• –tion

Czasowniki pochodzenia obcego zakończone na –ieren tworzą rzeczowniki z końcówką –tion. Dodaje się przy tym rodzajnik die. W tym przypadku jednak występują niewielkie zmiany w temacie:

demonstrieren - demonstrować die Demonstration - demonstracja provozieren – prowokować die Provokation - prowokacja kalkulieren – eksplodować die Kalkulation – kalkulacja

• –e

Kolejnym schematem tworzenia rzeczowników jest dodanie to tematu czasownika końcówki –e. Taki rzeczownik otrzymuje najczęściej rodzajnik die, może się jednak zdarzyć, że przyjmie rodzaj męski lub nijaki z rodzajnikiem der lub das:

fragen – pytać die Frage – pytanie bitten – prosić dieBitte – prośba reisen – podróżować die Reise – podróż glauben – wierzyć der Glaube - wiara enden – kończyć das Ende - koniec

• Wiele rzeczowników utworzy się od czasownika poprzez odcięcie od nich końcówki bezokolicznika oraz zmiany w temacie. Rodzaj, jaki przyjmą, może zarówno męski, żeński jak i nijaki (der, die das):

spielen - grać das Spiel - gra schreiben – pisać die Schrift - pismo tanzen – tańczyć der Tanz – taniec

Na zakończenie dodam, że bardzo często można od jednego czasownika utworzyć 2 lub więcej rzeczowników, np.:

spielen – grać der Spieler – gracz das Spiel – gra

schreiben – pisać das Schreiben – pisanie der Scheiber – autor die Schreiberin – autorka die Schrift - pismo