W języku niemieckim występuje duża grupa rzeczowników złożonych. Składają się one z dwóch lub więcej członów - rzeczowników bądź innych części mowy, przy czym ostatni człon musi być zawsze rzeczownikiem. RODZAJ RZECZOWNIKA ZŁOŻONEGO JEST ZAWSZE TAKI SAM, JAK OSTATNIEGO CZŁONU W TYM WYRAZIE:
die Fuß + der Ball → der Fußball
stopa + piłka → piłka nożna
die Bahn + der Hof → der Bahnhof
kolej + podwórze/zagroda → dworzec kolejowy
die Reise + die Büro → die Reisebüro
podróż + biuro → biuro podróży
der Apfel + der Saft → der Apfelsaft
jabłko + sok → sok jabłkowy
die Post + die Karte → die Postkarte
poczta + karta → kartka pocztowa
der Brief + die Marke → die Briefmarke
list + znaczek/nalepka → znaczek pocztowy / na list
|
Tłumaczenie rzeczowników złożonych zawsze rozpoczynamy od ostatniego wyrazu (patrz: przykład powyżej). W niektórych przypadkach może się zdarzyć, że rzeczownikowi złożonemu będzie odpowiadał tylko jeden wyraz polski:
die Landkarte → mapa
der Geburtstag → urodziny
|
Wyrazy wchodzące w skład rzeczowników złożonych mogą być połączone bezpośrednio (tak jak w przykładzie pierwszym) lub za pomocą następujących spójników: -s, -n lub –en:
der Geburtsort → miejsce urodzenia
der Geburtstag → urodziny
das Arbeitszimmer → gabinet pracy, pracownia
|
der Sonnenuntergang → zachód słońca
der Bauernhof → gospodarstwo rolne
das Studentenheim → akademik
|
Rzeczowniki złożone utworzone są nie tylko z rzeczowników, lecz także z rzeczownika połączonego z: przymiotnikiem, przyimkiem lub czasownikiem. Wyraz składający się z przymiotnika i rzeczownika tłumaczony jest najczęściej od pierwszego członu (przymiotnika), gdyż w tej kolejności czytane są przydawki określające rzeczownik w języku polskim:
neu + das Jahr → das Neujahr
nowy + rok → Nowy Rok
weiß + der Wein → der Weißwein
biały + wino → białe wino
schnell + die Bahn → die Schnellbahn
szybki + kolej → szybka kolej miejska
groß + die Mutter → die Großmutter
duży + mama → babcia
hoch + das Haus → das Hochhaus
wysoki + dom → wieżowiec
|
Rzeczownikom utworzonym od przyimka i rzeczownika odpowiada najczęściej jeden wyraz polski:
mit + der Arbeiter → der Mitarbeiter
„z“ + pracownik → współpracownik (pracownik, który pracuje „z” kimś)
vor + die Name → die Vorname
„przed“ + nazwisko → imię (pojawia się „przed” nazwiskiem)
auf + der Bau → der Aufbau
„na“ + budowa → budowla
|
Przy rzeczownikach złożonych z czasownika i rzeczownika najczęściej „ucina się” końcówkę bezokolicznika „n” lub „en”:
bügeln + das Eisen → das Bügeleisen
prasować + żelazo → żelazko
schreiben + der Tisch → der Schreibtisch
pisać + stół → biurko
singen + der Vogel → der Singvogel
śpiewać + ptak → „ptak śpiewający“
|
Rzeczowniki złożone składają się również z więcej niż dwóch wyrazów, np.:
rot + der Wein + das Glas → das Rotweinglas (lampka czerwonego wina)
Das Atom + die Kraft + das Werk → das Atomkraftwerk (elektrownia atomowa)
früh + das Jahr + das Müdigkeit → das Frühjahrsmüdigkeit (przesilenie wiosenne)
|
W języku niemieckim można odnaleźć niekiedy prawdziwe „mutanty” słowotwórcze – bardzo długie wyrazy, w których skład wchodzi kilka lub nawet kilkanaście (!) członów. W takim jednym wyrazie umieszczonych jest bardzo wiele informacji. Można by rzec, że jest to ekonomiczny wynalazek Niemców ;), takie długie słowa zajmują w rezultacie o wiele mniej miejsca w tekście, niż po przetłumaczeniu ich na j. polski, a jednocześnie zawierają taką samą liczbę informacji. W języku potocznym nie są one na szczęście zbyt często używane (stanowiłyby niezmierną trudność zarówno do zrozumienia, jak i wymówienia ich), pojawiają się raczej w języku i stylu urzędowym, pisanym - prawniczym, medycznym, w encyklopediach, instrukcjach obsługi, itd. Oto przykład takiego „mutanta”:
die Wiederaufbereitungsanlagengegnermassendemonstrationsverbotsbekanntgabe
, co przetłumaczymy w następujący sposób:
Ogłoszenie zakazu demonstracji masowych przeciwników przedsiębiorstw recyklingowych do wzbogacania uranu.