Rzeczownik jest częścią mowy, która oznacza istotę żywą, przedmiot, zjawisko lub pojęcie. Rzeczownik w języku niemieckim odmienia się przez rodzaje, liczby oraz przypadki.
Uwaga! Warto zapamiętać, że wszystkie rzeczowniki w języku niemieckim piszemy wielką litera.
przykłady rzeczowników:
|
der Mensch - człowiek
die Katze - kot
die Lampe - lampa
der Regen - deszcz
die Freude - radość
das Lesen - czytanie
|
RODZAJ RZECZOWNIKA
Rzeczowniki w języku niemieckim, podobnie jak w języku polskim, występują w jednym z trzech rodzajów: męskim, żeńskim lub nijakim. W języku niemieckim rodzaj ten rozpoznać można po rodzajniku, jaki występuje przed rzeczownikiem: der, die, das.
|
der
|
rodzajnik męski
|
|
die
|
rodzajnik żeński
|
|
das
|
rodzajnik nijaki
|
Stosowanie rodzajników w języku niemieckim wcale nie musi być takie proste, jakby się to mogło wydawać. Często rodzaj w języku niemieckim nie pokrywa się z jego polskim odpowiednikiem a coś, co wydaje się być na pewno np. rodzaju żeńskiego lub męskiego, w rzeczywistości przyjmuje inny rodzaj. Np.:
|
Rodzaj w języku polskim
|
Rodzaj w języku niemieckim
|
|
dziewczynka (rodzaj żeński)
|
das Mädchen (rodzaj nijaki)
|
|
panna (rodzaj żeński)
|
das Fräulein (rodzaj nijaki)
|
|
kura (rodzaj żeński)
|
das Huhn (rodzaj nijaki)
|
|
kanapa / sofa (rodzaj żeński)
|
das Sofa (rodzaj nijaki)
|
|
widelec (rodzaj męski)
|
die Gabel (rodzaj żeński)
|
|
papuga (rodzaj żeński)
|
der Papagei (rodzaj męski)
|
|
świat (rodzaj męski)
|
die Welt (rodzaj żeński)
|
|
kawa (rodzaj żeński)
|
der Kaffee (rodzaj męski)
|
Przykładów takich można podać bardzo wiele. Dlatego też ucząc się rzeczowników w języku niemieckim najlepiej wyrobić sobie nawyk zapamiętywania ich razem z rodzajnikiem, przez co w przyszłości będzie nam łatwiej posługiwać się bezbłędnie tym językiem.
Poprawne używanie rodzajników pozwoli nam uniknąć nieporozumień, jakie mogą przysporzyć wyrazy brzmiące jednakowo, różniące się jednak rodzajnikiem i ładunkiem znaczeniowym. Np.:
|
Der Tor - prostak, głupiec
|
Das Tor - brama
|
|
Der Junge - chłopiec
|
Das Junge - młode (np. pisklę)
|
|
Der Band - tom
|
Das Band - wstążka, taśma
|
Poniżej chciałabym zaprezentować kilka zasad, które tyczą się przyporządkowywania rodzaju do rzeczowników, moim zdaniem mogą sie one wydawać nieco zagmatwane i w codziennym użyciu raczej praktyczniej korzystać nam będzie z wieloletniego doświadczania wynikającego z używania danego słowa niżeli z tych zasad. Niemniej jednak warto się z nimi zapoznać i zapamiętać przynajmniej te, które występują najczęściej.
Rodzaj Męski - Maskulinum (m)
- rzeczowniki odnoszące się do płci męskiej (ludzi i zwierząt):
|
der Mann - mężczyzna
der Vater - ojciec
der Junge - chłopiec
der Löwe - lew
|
|
der Arzt - lekarz
der Schneider - krawiec
der Koch - kucharz
der Jurist - prawnik
|
|
der Montag - poniedziałek
der Samstag - sobota
|
|
der Januar - styczeń
der September - wrzesień
|
|
der Sommer - lato
der Winter - zima
|
|
der Morgen - poranek
der Mittag - południe
|
|
der Osten - wschód
der Norden - północ
|
|
der Opel
der Mercedes
der Fiat
|
- rzeczowniki, które zostały utworzone od czasowników, nie posiadające końcówek:
|
der Besuch - odwiedziny
(besuchen - odwiedzać)
Der Lauf - bieg
(laufen - biegać)
|
- nazwy przypadków, trybów i stopni:
|
Der Dativ - celownik
der Imperativ - tryb rozkazujący
Der Komparativ - stopień wyższy
|
- duża grupa rzeczowników, których liczba mnoga tworzona jest poprzez dodanie końcówki -e do rzeczownika w l. poj.
|
der Brief - list => die Briefe - listy
|
- rzeczowniki zakończone na:
|
-ig
|
der Honig - miód
der König - król
|
|
-ing
|
der Fasching - karnawał
der Hering - śledź
|
|
-ling
|
der Schmetterling - motyl
der Zwilling - bliźniak
|
|
-ich
|
der Teppich - dywan
der Kranich - żuraw
|
|
-er
(większość)
|
der Maler - malarz
der Bruder - brat
|
|
-en
(oprócz rzeczowników utworzonych od czasowników)
|
der Wagen - samochód
der Garten - ogród
|
- rzeczowniki obcego pochodzenia zakończone na:
|
-ist
|
Der Polizist - policjant
|
|
-or
|
der Motor - silnik, motor
|
|
-ismus
|
der Kapitalismus - kapitalizm
|
Rodzaj żeński - Femininum (f)
- rzeczowniki odnoszące się do płci żeńskiej (ludzi i zwierząt):
|
die Mutter - matka
die Schwester - siostra
die Frau - żona, kobieta
die Kuh - krowa
|
6 wyjątków:
|
das Mädchen - dziewczynka
das Fräulein - panna
das Weib - baba
das Mädel - dziewczyna
das Huhn - kura
das Schaf - owca
|
- Żeńskie nazwy zawodów (z końcówką -in):
|
die Lehrerin - nauczycielka
die Ä̱rztin - lekarka
die Beamtin - urzędniczka
|
- większość nazw owoców, kwiatów i drzew
|
die Himbeere - malina
die Pflaume - śliwka
die Rose - róża
die Buche - buk
|
wyjątki:
|
der Apfel - jabłko
der Pfirsich - brzoskwinia
das Veilchen - fiołek
das Vergissmeinnicht - niezapominajka
das Maiglöckchen - konwalia
der Ahorn - klon
der Flieder - bez
|
|
die Weichsel - Wisła
die Oder - Odra
die Donau - Dunaj
|
- liczebniki, które są użyte rzeczownikowo:
|
die Eins - jeden
die Zwei - dwa
die Zehn - dziesięć
|
- duża grupa rzeczowników, których liczba mnoga tworzona jest poprzez dodanie końcówki -n opcjonalnie -en do rzeczownika w l. poj. (ewentualnie akcentu)
|
die Tante -ciotka => die Tanten - ciotki
|
- rzeczowniki zakończone na:
|
- in
|
die Studentin - studentka
|
|
-ei
(oprócz kilku wyjątków)*
|
die Bäckerei - piekarnia
|
|
-heit
|
die Freiheit - wolność
|
|
-keit
|
die Möglichkeit
|
|
-schaft
|
die Freundschaft - przyjaźń
|
|
-ung
|
die Achtung - uwaga
|
*wyjątki: der Papagei - papuga
das Ei - jajko
das Allerei - rozmaitości
- rzeczowniki pochodzenia obcego zakończone na:
|
- a
|
Die Aula - aula
|
|
- age
|
Die Garage - garaż
|
|
- ance
|
Die Balance - równowaga
|
|
- anz
|
Die Arroganz - arogancja
|
|
- enz
|
Die Kompetenz - kompetencja
|
|
- ie
|
Die Energie - energia
|
|
- ik
|
Die Mathematik - matematyka
|
|
- ion
|
Die Station - stacja, przystanek, oddział
|
|
- tät
|
Die Fakultät - wydział, fakultet
|
|
- ur
|
Die Literatur - literatura
|
Rodzaj nijaki - Neutrum (n)
- rzeczowniki odnoszące się do młodych osób i zwierząt:
|
das Kind - dziecko
das Junge - młode, pisklę
das Ferkel - prosię
das Kalb - cielę
|
- rzeczowniki będąca zdrobnieniami, zakończone na -chen, -lein:
|
das Blümlein - kwiatuszek
das Fräulein - panienka
das Häuschen - domek
das Bärchen - miś
|
- nazwy państw, miast i kontynentów. Należy pamiętać, że używa się ich bez rodzajnika określonego, chyba, że występują razem z przydawką:
|
das schöne Berlin - piękny Berlin
das große Deutschland - duże Niemcy
das historische Warschau - zabytkowa Warszawa
das heiße Afrika - gorąca Afryka
|
Wyjątki:
|
die Ukraine
die Schweiz
die Türkei
die Slowakei
die Niederlande
die USA
der Irak
der Iran
der Sudan
der Libanon
|
- rzeczowniki oznaczające ułamki:
|
das Zweitel - jedna druga
das Viertel - ćwierć, kwadrans
das Achtel - jedna dziesiąta
|
|
das Silber - srebro
das Eisen - żelazo
das Gold - złoto
das Kalzium - wapń
|
wyjątki:
|
der Stahl - stal
die Bronze - brąz
die Kohle - węgiel
|
- rzeczowniki, które zostały utworzone z innych części mowy:
|
das Schreiben - pisanie
das Lesen - czytanie
das Leben - życie
das Gute - dobro
|
- rzeczowniki z przedrostkiem ge-:
|
das Gebirge - góry
das Gebäude - budynek
das Getränk - napój
das Gesicht - twarz
|
Wyjątki:
|
die Geschichte - historia
der Gedanke - myśl
der Geschmack - smak
|
- rzeczowniki pochodzenia obcego zakończone na:
|
-ment
|
Das Instrument - instrument
|
|
-um
|
Das Museum - muzeum
|
|
-in
|
Das Benzin - benzyna
|
