Jak już wspominaliśmy w kursie dotyczącym deklinacji rzeczowników w języku niemieckim istnieją trzy typy odmiany: słaba, mocna i mieszna. W tym artykule skupimy się na odmianie słabej.
Odmiana słaba dotyczy prawie wszystkich rzeczowników rodzaju żeńskiego oraz niewielkiej liczby rzeczowników rodzaju męskiego. Wszystkie te wyrazy w liczbie mnogiej mają końcówkę –(e)n.
Odmianę słabą charakteryzuje końcówka -(e)n w liczbie mnogiej. Rzeczowniki rodzaju męskiego i żeńskiego mają ją we wszystkich przypadkach liczby mnogiej. Rzeczowniki rodzaju męskiego otrzymają ją również w liczbie pojedynczej, oprócz mianownika.
Rzeczowniki należące do tej odmiany nie otrzymują przegłosu w liczbie mnogiej! (przegłos = Umlaut). Wybór końcówki -n lub –en zależeć będzie od ostatniej litery rzeczownika. Jeżeli wyraz kończy się spółgłoską (oprócz l), dodamy: -en. Jeżeli ostatnią literą w wyrazie jest samogłoska (w większości jest to samogłoska –e) lub spółgłoska l, dodamy: -n. Np.:
Singular |
Plural |
szkoła
kolega
klient
ulica
tablic
|
Schule
Kollege
Kunde
Straße
Tafel
|
Schulen
Kollegen
Kunden
Straßen
Tafeln
|
szkoły
koledzy
klienci
ulice
tablice
|
odpowiedź
żołnierz
mieszkanie
|
Antwort
Soldat
Wohnung |
Antworten
Soldaten
Wohnungen |
odpowiedzi
żołnierze
mieszkania |
- Odmiana rzeczowników rodzaju żeńskiego
Niemal wszystkie rzeczowniki rodzaju żeńskiego, oprócz ok. 30, o których była mowa w poprzednim podrozdziale (patrz: odmiana mocna) należą do odmiany słabej. Odmieniają się w następujący sposób:
przykład: die Lampe – lampa
Odmiana słaba – wzór I, rzeczownik rodzaju żeńskiego
|
Singular
(liczba pojedyncza)
|
Plural
(liczba mnoga)
|
Nominativ
|
die Lampe
|
die Lampen
|
Genitiv
|
der Lampe
|
der Lampen
|
Dativ
|
der Lampe
|
den Lampen
|
Akkusativ
|
die Lampe
|
die Lampen
|
Analizując deklinację tego rzeczownika można dojść do wniosku, że jego forma w procesie odmiany się nie zmienia. Końcówka –n w Plural jest końcówką fleksyjną liczby mnogiej (czyli stałą formą liczby mnogiej dla tego właśnie rzeczownika), nie zostaje „specjalnie dodana” na potrzebę odmiany przez przypadki. We wzorze tym odmienia się tylko i wyłącznie rodzajnik, rzeczownik pozostaje w niezmienionej formie. Jest to więc najprostsza forma deklinacji w języku niemieckim
Nieco inaczej (co wcale nie znaczy, że trudniej ;)) jest w przypadku rzeczownika rodzaju męskiego, spójrzmy na II wzór odmiany słabej:
- Odmiana rzeczowników rodzaju męskiego
przykład: Der Junge – chłopiec
Odmiana słaba – wzór II, rzeczownik rodzaju męskiego
|
Singular
(liczba pojedyncza)
|
Plural
(liczba mnoga)
|
Nominativ
|
der Junge
|
die Jungen
|
Genitiv
|
des Jungen
|
der Jungen
|
Dativ
|
dem Jungen
|
den Jungen
|
Akkusativ
|
den Jungen
|
die Jungen
|
We wzorze II odmiany słabej została dodana końcówka –n do wszystkich przypadków liczby pojedynczej, oprócz mianownika. Liczba mnoga niczym się nie różni od schematu I odmiany słabej, forma Plural tego rzeczownika pozostaje we wszystkich przypadkach taka sama.
Według tego schematu odmieniają się następujące rzeczowniki rodzaju męskiego:
Der Kollege – kolega
Der Junge – chłopiec
Der Kunde – klient
Der Löwe – lew
Der Affe - małpa
Der Zeuge – świadek |
W tym wiele narodowości:
Der Deutsche – Niemiec
Der Pole – Polak
Der Chinese – Chińczyk
Der Russe – Rosjanin
Der Franzose – Francuz
Der Grieche – Grek,
itd... |
- Pochodzenia obcego, kończące się na: -ent, -ant, -et, -at, -ist, np.:
Der Präsident – prezydent
Der Student – student
Der Elefant – słoń
Der Kosmonaut – kosmonauta
Der Planet – planeta
Der Diplomat – dyplomata
Der Tourist – turysta
Der Pianist - pianista
|
- Niektóre rzeczowniki jednosylabowe, taki jak:
Der Herr - pan
Der Held - bohater
Der Mensch - człowiek
Der Nachbar - sąsiad
Der Bauer - rolnik
Der Prinz - książę
Der Bär - niedzwiedź
|
Specyficzna jest odmiana rzeczownika der Herr – pan, warto ją sobie przyswoić. W liczbie pojedynczej otrzymuje on końcówkę –n, natomiast w mnogiej: -en:
|
Singular
(liczba pojedyncza)
|
Plural
(liczba mnoga)
|
Nominativ
|
der Herr
|
die Herren
|
Genitiv
|
des Herrn
|
der Herren
|
Dativ
|
dem Herrn
|
den Herren
|
Akkusativ
|
den Herrn
|
die Herren
|
Przykłady zdań z zastosowaniem rzeczowników należących do odmiany słabej:
Liczba pojedyncza
Nominativ
Das ist Herr Schmidt. |
To jest pan Schmidt. |
Der Student legt eine Prüfung ab. |
Student zdaje egzamin. |
Die Lampe hängt über dem Tisch. |
Lampa wisi nad stołem. |
Genitiv
Das ist das Auto Herrn Schmidt. |
To jest samochód pana Schmidta. |
Ich lese das Buch des Deutschen, Günter Grass. |
Czytam książkę Niemca, Güntera Grassa. |
Das Studienbuch dieses Studenten wurde gefunden. |
Indeks tego studenta odnalazł się. |
Dativ
Ich antworte diesem Nachbarn immer freundlich. |
Odpowiadam temu sąsiadowi zawsze serdecznie. |
Der Arzt misst dem Patienten die Temperatur. |
Lekarz mierzy pacjentowi temperaturę. |
Das Zimmer gehört der Schwester. |
Ten pokój należy do siostry. |
Akkusativ
Kennst du diesen Herrn? |
Znasz tego pana? |
Ich will den Nachbarn besuchen. |
Chcę odwiedzić sąsiada. |
Die Firma sucht einen guten Produzenten. |
Firma poszukuje dobrego producenta. |
Liczba mnoga
Viele Menschen kaufen in Supermärkte ein. |
Wielu ludzi robi zakupy w supermarketach. (Nominativ) |
Die Arbeit der Polizisten ist schwer |
Praca policjantów jest trudna. (Genitiv) |
Die Firma gehört den bekannten Computerproduzenten. |
Ta firma należy do znanych producentów komputerów. (Dativ) |
Ich sehe schöne Frauen. |
Widzę piękne kobiety. (Akkusativ) |
Ich kenne diese Herren nicht gut. |
Nie znam dobrze tych panów. (Akkusativ) |