Das Perfekt, jest niemieckim czasem teraźniejszym dokonanym odpowiada on angielskim czasom Present Perfect Simple i Present Perfect Contiunuous. Używany jest w kontekście niedalekiej przeszłości, a skutki wykonywanej czynności, która właśnie się skończyła są widoczne do chwili obecnej. Ze względu, że w zasadzie czas ten odnosi się do przeszłości, a nie teraźniejszości w niniejszym artykule będzie on omawiany jako czas przeszły dokonany. Należy jednak zaznaczyć, że mając na myśli czas przeszły dokonany w dalszej części tego artykułu nie należy go jednocześnie mylić z czasem tzw. zaprzeszłym odpowiadającemu angielskiemu czasowi Past Perfect, który jest czasem służącym do mówienia o czynnościach które wydarzyły się w przeszłości przed innymi czynnościami mającymi miejsce w przeszłości (stąd nazwa zaprzeszły) i jednocześnie nie mającymi związku z teraźniejszością i chwilą obecną. Omawiany czas Das Perfekt taki związek nie jako posiada - na osi czasu moglibyśmy go umieścić gdzieś pomiędzy przeszłością a teraźniejszością. Mam nadzieję, że po dokładnym przeanalizowaniu tego kursu jak i osobnego kursu o czasie zaprzeszłym sprawa tych niuansów gramatycznych się rozjaśni i wszystko stanie się klarowne.
Czas przeszły Perfekt, jest drugim czasem przeszłym w języku niemieckim, jest on używany w rozmowach, pytaniach, odpowiedziach, używamy go wszędzie tam, kiedy mówimy o czynnościach przeszłych dokonanych. Perfekt jest czasem złożonym. Składa się on z czasownika ,,haben” (mieć), lub ,,sein (być)” odmienionego w czasie teraźniejszym (Präsens) i imiesłowu biernego Partizip II danego czasownika, który występuje w formie nieodmienionej.
Przeanalizujmy budowę czasu przeszłego Perfekt
Perfekt ------> haben(mieć), sein(być) + Partizip II |
haben, sein - to czasowniki posiłkowe, odmieniane w czasie teraźniejszym (Präsens).
Poniżej przedstawiamy odmianę czasowników posiłkowych takich jak: haben (mieć), sein (być)
|
haben (mieć) |
sein (być) |
ich (ja) |
habe |
bin |
du (ty) |
hast |
bist |
er/sie/es (on, ona,ono) |
hat |
ist |
wir (my) |
haben |
sind |
ihr (wy) |
habt |
seid |
Sie (państwo, pani) |
haben |
sind |
Partizip II - to imiesłów bierny (odpowiednik angielskiego Past Participle, popularnego czasownika z końcówką -ed). Imiesłów bierny może być: regularny, nieregularny, bądź mieszany. W dziale Czasowniki Nieregularne znajdziesz listę podstawowych niemieckich czasowników i ich imiesłowów biernych przydatnych w konstrukcji tego czasu.
Poniżej przeanalizujemy konstruckję Partizip II - Imiesłowu biernego w poszczególnych 3 przypadkach: regularny, nieregularny, mieszany:
Trzecia forma czasownika: ge + zmieniony temat + en |
Przykład:
Er ist ins Kino gegangen. - (On poszedł do kina.) |
Uwaga! W jezyku niemieckim istnieje również pewna grupa czasowników, które tworząc imiesłów bierny w sposób nieregularnych zmieniają samogłoskę w temacie czasownika oraz przyjmują końcówkę -t! Przykładem może być czasownik senden => gesandt
senden (wysyłać) | |
ich | habe gesandt |
du | hast gesandt |
er, sie, es | hat gesandt |
wir | haben gesandt |
ihr | habt gesandt |
sie | haben gesandt |
Trzecia forma czasownika: ge + temat czasownika + t
ge + tanz + t = getanzt |
Przykład:
Ich habe gestern lange getanzt. - (Ja wczoraj długo tańczyłem.) |
Uwaga! W jezyku niemieckim istnieje również znaczna grupa czasowników głównie pochodzenia obcego zakończona na -ieren jak np. studieren. Czasowniki te choć w większości odmieniają się regularnie tworząc imiesłów bierny nie są poprzedzane przez przedrostek ge-! Stąd studieren => studiert
studieren (studiować) | |
ich | habe studiert |
du | hast studiert |
er, sie, es | hat studiert |
wir | haben studiert |
ihr | habt studiert |
sie | haben studiert |
Trzecia forma czasownika: ge + temat czasownika + en
ge + fahr + en = gefahren |
Przykłd:
Er ist nach Wien gefahren. - (On pojechał do Wiednia.) Jan hat das Auto seines Vaters gefahren. - (Jan prowadził samochód swojego ojca) |
Teraz czas by przedstawić szczegółową odmianę czasowników regularnych, nieregularnych zarówno z haben jak i sein.
Czasowniki regularne | Czasowniki nieregularne | |||
suchen (szukać) | reisen (podrożować) | finden (znajdować) | gehen (iść) | |
ich | habe gesucht | bin gereist | habe gefunden | bin gegangen |
du | hast gesucht | bist gereist | hast gefunden | bist gegangen |
er, sie, es | hat gesucht | ist gereist | hat gefunden | ist gegangen |
wir | haben gesucht | sind gereist | haben gefunden | sind gegangen |
ihr | habt gesucht | seid gereist | habt gefunden | seid gegangen |
sie | haben gesucht | sind gereist | haben gefunden | sind gegangen |
Poniżej przyjrzymy się jeszcze odmianie 3 podstawowych czasowników: haben, sein i werden
haben (mieć) | sein (być) | werden (stawać się) | |
ich | habe gehabt | bin gewesen | bin geworden |
du | hast gehabt | bist gewesen | bist geworden |
er, sie, es | hat gehabt | ist gewesen | ist geworden |
wir | haben gehabt | sind gewesen | sind geworden |
ihr | habt gehabt | seid gewesen | seid geworden |
sie | haben gehabt | sind gewesen | sind geworden |
Uwaga! Czasowniki modalne takie jak:
zawsze jako czasownika posiłkowego w czasach Perfekt używają czasownika haben, tworząc natomiast imiesłów bierny (tzw. 3 formę) otrzymują końcówkę -t i w temacie tracą umlaut (przegłos). Schmat poniżej:
Trzecia forma czasownika: ge + temat czasownika bez umlaut + t ge + konn + t = gekonnt |
Zanim przejdziemy do kolejnego problemu związanego z czasem Perfekt przyjrzyjmy się kilku przykładom zastosowania opanowanych do tej pory wiadomości w konkretnych zdaniach.
Oto kilka przykładów zastosowań:
-Ich habe ein Buch gelesen. (Ja czytałem książkę.) |
Napewno czytając artykuł do tej pory zastanawiałeś się nad tym z jakimi czasownikami używamy czasownika posiłkowego haben, a z jakimi sein. Teraz przejdziemy właśnie do wyjaśnienia tego zagadnienia.
Czas przeszły Perfekt z ,,sein” tworzą:
Oto kilka przykładów zastosowań:
-Er ist Lange bei Tanja gewesen. (On był długo u Tanji) |
Oto kilka przykładów zastosowań:
-Er ist gestern gestorben. (On wczoraj umarł) |
Do tych czasowników należą ponato.: einschlafen (zasypiać),entstehen (powstawać), wachsen (rosnąć), aufwachen (budzić się), gebären (rodzić się), sterben (umierać), vergehen ( przemijać) …
Oto kilka przykładów zastosowań:
-Sie ist nach Hause gegangen. (Ona poszła do domu) |
Do tych czasowników należą np.: fahren (jechać), gehen (iść), fliegen (lecieć), schwimmen (pływać), wandern (wendrować), umsteigen (przesiadac się), kommen (przybywać)…
Czas przeszły Perfekt z ,,haben” tworzą:
Oto kilka przykładów zastosowań:
-Er hat sich gestern gewaschen. (on się wczoraj umył) |
Do tych czasowników należą np.: sich waschen (myć się), sich treffen (spotkać się), sich erinnern (przypominać sobie), sich freuen (cieszyć się)
Oto kilka przykładów zastosowań:
-Ich habe die Frau nicht gesehen. (Ja nie widziałem tej kobiety) |
Do tych czasowników należą np.
kaufen (kupować), sehen (widzieć), lieben (kochać), verstehen (rozumieć), erklären (wyjaśniać)
Oto kilka przykładów zastosowań:
- Ich habe es nicht gekonnt. (Ja tego nie potrafiłem/łam) |
Oto kilka przykładów zastosowań:
-Er hat auf dem Tisch gesessen. (On siedział na stole) |
Oto kilka przykładów zastosowań:
-Es hat gestern stark geschneit. (Wczoraj mocno padał śnieg) |
Do tych czasowników należą np.: es donnert (grzmi), es regnet (pada deszcz),es hagelt (pada grad), es schneit (pada śnieg), es gibt (znajduje się), es gefällt (podoba się)
Niektóre czasowniki w niemieckim tworzą Perfekt zarówno z ,, haben” jak i ,,sein”
Zależy to od tego, czy są w zdaniu użyte jako czasowniki przechodnie czyli wymagające dopełnienia w bierniku, wtedy tworzą Perfekt z ,,haben”, czy też nieprzechodnie, wyrażające ruch, kierunek, w którym się zmierza wówczas tworzy się Perfekt z ,,sein”.
Oto kilka przykładów zastosowań:
-Das Baby ist erschrocken. (Dziecko się przestraszyło) |